عاشورا، تبلور عزت و كرامت انسان بخش دهم ----------------------------------------- نتيجه و جمع بندي --------------- #شفیعی_مطهر ----------------------------------- 1 - در ادبيات قرآن کريم،کرامت وصفي تشکيکي است که هم بر خداوند و هم برپيامبر (ص)، جبرئيل، قرآن، انسان، عرش الهي، فرشتگان و رزق اطلاق شده است . 2 - آموزه هاي اسلام،انسان را خليفه برگزيده و مورد ستايش پروردگار معرفي کرده است که با سيطره بر آسمان ها و زمين و به دوش گرفتن امانت خداوندي، ارزشي بي نظير را در نظام تکوين يافته است. اين موجود برگزيده، داراي کرامتي ذاتي است که درميان نوع بشر، در دارا بودن آن، تفاوتي نيست؛اما اين دارايي، دائمي براي بشر نخواهد بود، چرا که بشر با ارتکاب خيانت يا جنايت اين کرامت خدادادي را از کف خواهد داد. انسان ها نيز با بهره گيري از تقوي و گام نهادن در مسير ايمان و عمل صالح، مي توانند به گرامي ترين درجات دست يابند. 3 - در نگاه انديشمندان اسلامي ـ که برگرفته از تعاليم اسلامي است ـ عقل ارزشي بالا دارد تا جايي که بسياري از آنان، راز و رمز کرامت مندي انسان را در بهره مندي وي از عقل دانسته اند که اين نگاه با آيات و روايات بسياري مورد تأييد است. 4 - ديگر اين که خاستگاه کرامت انسان در مکاتب مادي، از طبيعت انسان است و دراين رويکرد، نه انسان جاودانه است و نه کرامت وي امري مقدس و با پشتوانه اي فراگير؛درحالي که به اعتقاد مؤمنان، کرامت انسان منشأ الهي دارد و هر امري که منتسب به خداوند سبحان باشد، مقدس است. با شناخت کرامت انسان در قرآن،مي توان آغازي بي نهايت و زيبا براي انسان ترسيم کرد و هم انسان را در حرکتي زيبا و متعالي تا بي نهايت به تصويرکشيد و هم براي کرامت انسان در همه حالات پشتوانه اي توانا وجود دارد که با رعايت کرامت خود وديگران،جهاني سرشار از کرامت و فضيلت خواهد ساخت. «دانلی» یکی از محققان حوزه حقوق بشر می گوید: «حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، همگی از ایده کرامت ذاتی انسان ناشی می شوند». انسان اشرف مخلوقات و افضل موجودات است. خداوند در بين همه موجودات و مخلوقات تنها انسان را كرامت بخشيد و او را بر سرير سبز فضيلت نشانيد ؛ بنابراين انسان - بماهو انسان - كريم است. به ديگر سخن انسان فاقد كرامت انسان نيست ! كرامت انسان ايجاب مي كند كه او بر فراز رفيع ترين چكاد خلقت بايستد و شخصيت منحصر به فرد خود را ، خود بسازد . در ميان همه موجودات انسان تنها كسي است كه اين كرامت و عزت و اختيار را يافته است كه مي تواند ابعاد وجودي خود را پي ريزي كند. حفظ كرامت براي همه انسان ها ضروري و لازم است و براي مسلمانان ضروري ترين حق و لازم ترين وظيفه و تكليف است . انساني كه براي خود كرامت و عزت قائل است و خود را كريم مي داند ، پيوسته مي كوشد تا آيينه دل خود را از زنگار هاي رذايل بزدايد و به آرايه هاي فضايل بيارايد. امام علي (ع) مي فرمايند: من كرمت عليه نفسه هانت عليه شهواته . كسي كه شخصيت خود را گرامي بداند ، شهواتش را خوار و بي ارزش مي شمارد. آن حضرت بر اين باور است كه هر كس شخصيت خود را گرامي بدارد ، آن را با پليدي گناه و معصيت نمي آلايد. ( من كرمت عليه نفسه لم يهنها بالمعصيه ) انسان شريف و كريم در نگاه امام علي (ع) كسي است كه نفس و شخصيت خود را از ذلت ها و خواري ها تزكيه مي سازد. ( من شرفت نفسه نزهها عن ذله المطالب ) در مكتب حيات آفرين و عزت بخش مولا (ع) به انسان كرامت باخته ، اميد خيري نيست. ( من هانت عليه نفسه فلاترج خيره ) امام هادي (ع) نيز توصيه مي فرمايند : از شر و بدي انساني كه در نفس خود خواري و پستي احساس مي كند ، در امان نباشيد. ( من هانت عليه نفسه فلا تامن شره ) " هيچ انسان سالمي تكبر نمي ورزد و ستم نمي كند مگر به خاطر پستي و ذلتي كه در شخصيت خود احساس مي كند. " اين حقيقت ارزشمند روان شناسي را امام علي (ع) به وضوح و روشني بيان مي فرمايند: " ما من رجل تكبر او تجبر الا لذله وجدها في نفسه " شخصيت انسان از دو بعد متضاد روحاني - جسماني ، خاكي - افلاكي و انساني - حيواني تكوين يافته است. آفريننده مهربان خود مي فرمايد: انسان را از " حماء مسنون " و " صلصال كالفخار " يعني گل خشكيده و لجن بدبو آفريدم ؛ سپس از روح خود در او دميدم : " نفخت فيه من روحي " . بنابراين هر انسان حق و وظيفه دارد كه در تمام طول عمر خود پيوسته و هر لحظه مهم ترين دغدغه و اضطرابش اين باشد كه مبادا از " صراط " باريك تر از مو و تيزتر از شمشير طريق انساني بلغزد و در دوزخ حيوانيت و پستي سقوط كند. بينش تربيتي اسلام بر اين روش تاكيد مي ورزد كه بدي انسان ها را هم با نيكي و احسان تلافي كنيد ؛ تا مبادا خصلت حيواني و نفساني او تحريك شود و دست به كنش ها و واكنش هايي بزند كه خلاف فطرت انساني اوست . بنابراين روش هاي تكريم شخصيت و تشديد محبت به همه انسان ها به ويژه نسبت به مربيان بسيار توصيه و تاكيد شده است. امام علي (ع) مي فرمايند : " عاتب اخاك بالاحسان اليه واردد شره بالانعام عليه " ( بحار ، ج ۱۷) برادرت را با نيكي كردن به او تنبيه كن و بدي او را با خوبي كردن به او دفع كن. آن حضرت براي تحريك و ترغيب بعد انساني و تقويت روحيه فضيلت خواهي و ايثار گري حتي در دشمن ، شكرانه پيروزي بر دشمن را عفو و گذشت مي دانند. " اذا قدرت علي عدوك فاجعل العفو شكرا للقدرت عليه " پيامبر بزرگ رحمت و مبشر سترگ فضيلت حضرت محمد (ص) بهترين مردم دنيا و آخرت را كسي مي داند كه داراي اين چهار خصلت و ويژگي باشد: " الا اخبركم بخير خلائق دنيا والآخره؟ " ۱ - عفو كني كسي را كه به تو ستم كرده است .( العفو عمن ظلمك ) ۲ - برقراري پيوند با كسي كه از تو بريده است.( و تصل من قطعك ) ۳ - نيكي كني با كسي كه به تو بدي كرده است. ( و الاحسان الي من اساء اليك ) ۴- و بخشش كني به كسي كه تو را محروم كرده است. ( و اعطاء من حرمك ) امام سجاد (ع) ، چكاد انسانيت و محبت را تا آنجا رفعت مي بخشد و تا آنجا بر تربيت و سازندگي انسان ها ارج مي نهد كه براي ستمگر نيز حقي قائل مي شود ( البته در صورتي كه به اصلاح او بينجامد ) : " حق من ظلمك ان تعفو عنه الا اذا علمت ان ذلك يضر " حق كسي كه به تو ستم كرده اين است كه او را ببخشي ، مگر اين كه بداني زيان دارد. البته عفو و گذشت نسبت به ستمگر را مولا علي (ع) به خوبي تبيين مي كنند : " العفو عن المقر لا عن المصر" عفو كني كسي را كه به ستمگري و ندامت خود اقرار دارد ، نه كسي كه همچنان در ستم كردن اصرار مي ورزد. همين حقيقت هستي را قرآن كريم در زيباترين تعبير و رساترين تفسير بيان مي فرمايد: " ادفع بالتي هي احسن فاذاالذي بينك و بينه عداوه كانه ولي حميم " بدي ها را با نيكي و احسان دفع كن . در اين صورت بين تو و كسي كه با تو دشمني دارد ، دوستي گرم و صميمي برقرار مي شود. هر انسان به طور اعم و هر مسلمان به طور اخص بايد با تمسك و توسل به تكريم شخصيت خود و ديگران بكوشد تا از وجود خود و ديگران ، شخصيت هايي بزرگوار ، ايثارگر و كريم نسازد. امام علي (ع) در رهنمود تربيتي ارزنده خود مي فرمايند : " و اكرم نفسك عن كل دنيه و ان ساقتك الي الرغايب فانك لن تعتاض بما تبدل من نفسك عوضا " ( نهج البلاغه) نفس خود را گرامي بدار از اين كه مبادا دچار پستي ها شود ؛ زيرا تو اگر از نفس خود چيزي را از دست دادي ، چيزي جاي او را نمي تواند پر كند. در همين زمينه از حضرت امام سجاد (ع) مي پرسند : "من اعظم الناس خطرا ؟ " چه كسي با عظمت ترين انسان هاست ؟ مي فرمايند : " من لم ير الدنيا خطرا لنفسه." كسي كه تمام دنيا را با خودش برابر نمي كند . ( تحف العقول ، ص ۲۰۰) آیا آفرینش عاشورا هدفی جز احیای اسلام اصیل و سنت انسانی پیشوایان معصوم دارد؟ شايسته است ما مسلمانان ، همه انسان ها و شهروندان جامعه را قدر بدانيم و در عرصه ارزش ها بر صدر بنشانيم. ادامه دارد...

نظرات شما عزیزان:

موضوعات مرتبط: مقالات